Friday, July 30, 2010

USADHA ILA

Usada Ila
[1b] O÷ awighnam astu namà sidhêm. Nyan pratekaning ilà, waspaddhakna warnanya, yan putih warnanya, ilà lungsir, nga, yan abang rupanya, ilà brahmà, nga, yan putih tur paburinik, ilà kangka, nga, yan abang tur bebel, ilà ðêðêk, nga, yan abang tur pacêbelbel matêpi putih, ilà kakarangan, nga, yan abang pajêmumuk, ilà bhuta, nga. Ika tan wani nambanin, gêring karakêt di têngah, nga. Pamêtusnya jroning papusuhan, nga, gring agung katêmran, nga. Malih yan hana ilà anglangkar baju, munggah ring mukanya, ilà anglangkar gunung, nga. Ikà magêng panukunya, wênang pupug ikà. Pamupug salwiring ilà, sasantunya mabuat niûþa, madhya, utamà, gung arthà 2500 niûtanya, madhyanya gung arthà 5500, utamànya gung arthà 10700. Payuk anyar 1, makalung bênang atukêl, arthà 225,
[2a] toya tigang swahan: toya palungan, toyan pande bêsi, toyan pañcoran. Samsamnya kayu tulak, kayu sakti, waribang, têmên, kamurugan, sêkar pitung warnà, amuja ngarêpi sanggah kamulan, sanding sasantunya canang rebong rong bayu, jinah 111, kang satanding, malih jinah 66 kang satanding, maduluran caru ayam biying, winangun urip, urab barak-putih, bayuh dadi limang sêngkwi, mapras tulung sêsayut, pangambyan, panyênêng muang dakûina den agênêp. Wus amuja, toyane siratakna wang agring ping 9, wus asirat, dyusi wang agring, raris ayabin carune, wus ingayab buñcalaknà ring pampatan,
[2b] wehakna sang kama sunya, ma, O÷ sang kamà kala sunya, iki gañjaran sira, buktiaknà, mantuk ring unggwanta, poma, poma, poma. Malih mantra pamupug salwiring ilà, ma, O÷ tulak sambo endah, guóa-guóa jawa endah mandi, guóa sabrang, guóa mlayu mu endah mandi, guóa bun, guóa lombok mu endah mandi, guóa sasab, guóa bali mu endah mandi, guóa suódha, guóa pangaruh he mu endah mandi, guóa papasangan, acêp-acêpan, mu endah mandhi, guóa tatujon mu endah maódhi, têka punah ta ko dengku, keðêp siddhi mantranku, maódhi, maódhi, maódhi. O÷ iðêp aku sanghyang brahmà tiga úakti, anganggo pangolih-olih
[3a] angulihakên saguóa wiseûà, gring sasinggulan, gring acêp-acêpan, padha kapupug denta, tuju tatujon, tuju papasangan, padha katulak den aku, gring sasawangan, gring agung kakna tumpur, gring sasàb tatêmwan, padha mulih kita denku, apan aku pangawak bhaþara brahmà tigà wiúeûà, angulihakên pangawening wong, asing kriyopayà, tkà padhà mulih kiteng kayanganmu, mulih, mulih, mulih. O÷ O÷ sanghyang aji jagatnathà, amupugana sakwehing kalà, tkà pupug punah, spi sunya, sirêp-sirêp, sidhi keðêp mantranku. Malih sasapan carunya, ma, O÷ sang bhuþa hastra-hastra, sang bhuþa amangan mantra, aja sira amangan mantran ulun, sandi, iki
[3b] tadðah saji nirà, ambuktya sira kabeh, tka lunga. Ta, ilà lungsir putih warnanya, úa, carman pangi, carman bilà, sinrong wayah, pipis den alêmbut, we cuka tahun, wdakaknà. Ta, ilà lungsir, yanya mtu pacabelbel, putih warnanya, úa, jahe pahit, isin rong, katik cengkeh, tabya bun, terusi, warangan, warirang bang, warirang kuning, pipis, dwi limo, olesaknà. Maka pêpêhnya, úa, warirang bang, warirang pêlung, warirang kuning, gadung cinà, sarikuning, we jêruk linglang, puhaknà irungnya. Ta, ilà yanya bêtêg awaknya, muah sêmutan, ila agung papasangan, úa, carmaning leca, carmàn êndêp, laja kapur, maja-
[4a] kane, majakling, pipis, we cuka tahun, wdakaknà. Ta, ilà brahmà, abang rupanya, úa, carman sulatri, carman tingulun, sêndhawà, pipis, we jêruk linglang, olesaknà laranya. Ta, ilà kakarangan, úa, cipakan, warirang, warangan, sêndhawà, woh ligoódhi, wenya olesaknà laranya. Ta, ilà, úa, carman poh gading, carman canigara, isen, maswi, triktukà. Ta, ilà bhuþa, úa, carman wangkal, carman kayu batu, tahin bêsi, kulit udang pa-
[4b] ntung, triktukà, pinipis, wdhakna.Ta, ilà, úa, tulang macan, tulang mañjangan, tulang buron tukang, tulang klêsih, tulang ulagiri, cêndana jênggi, sami asab, dwi jêruk linglang, puhkna irungnya. Ta, ilà ring jro, awaknya sêmug, tur amêtwakên rah sakeng irung, ilà papasangan ya ika, úa, woh purnajiwà, basêhan soca mutiara, asaban bahêm warak, silodhaka, asaban cêndhanà jênggi, dwi jêruk linglang, gawur, puh irungnya kalih.Iti japaning tutuh ilà salwirnya, ma, ih bhuþa kalà yodha, sang bhuþa kala yoói, ênduh ko dadi êtuh, sanghyang bayu mêntas ring irung rumawak bimà úakti, angagêm gadhà lohithà, wadaódha
[5a] amupuh tuju druwe kombalà wintên, ilà papasangan, gring agung kakênan tumpur, sami kapupuh dengku, apan ku mawak bimà úakti, sanghyang bayu rumawak úariranku, keðêp sidhi maódhi mantranku. Malih japàning odak, ma, ih sang bhuþa kala sisik, sang bhuþa kala dangu, aja ko kita amangan ri kulit ðaging ðalême syanu, apan sanghyang rekanatà, mangaðêg ring otot, anyapuh mala patakane pun anu, anulakanà tuju maódhi, upas maódhi, tkà tulak tkà lêbur, mukûah ilang, waras, keðêp sidhi maódhi mantranku. Ta, ilà salwiring mtu ring jaba, arupa abang, úa, jahe manis, sintok, katik cêngkeh, warangan, sandawa, pinipis, we arak prahu
[5b] olesaknà. Malih úa, carman pangi, carman bilà, isin rong rangkêp, pipis we cuka tahun, wêdhakanà. Malih úa, carmaning manuri pinge, carman bilà, bangle, têmutis, triktukà, sandhawà, pipis, wêdhàkna. Malih, úa, carman bohok, têmu irêng, bangle, warangan, pipis, olesakna laranya. Malih, úa, jahe pahit, warangan, kahang api, saódhawà, pipis, olesakna ring laranya. Malih, úa, kalêmbak, kasturi, warirang bang, têmukus, padha ingasab, dwi jêruk linglang, puhakna irungnya, ma, O÷ sapa siku ko syok, aparan ring aku, lungà lara lah waras, sidhi úwaha. Ta, ilà putih sadha jênar, úa, carman tañjung, carman bilà, carman kamoning, isin rong rangkêp,
[6a] pipis, dwi yeh pamor, ma, O÷ ya ramantà saking tanana, mukûah saking tananà, tkà lêja, tkà lêha, tkà lêja, Malih, úa, carman cêlagi, carman kusambi, têmu irêng, têmu koñci, êmpunya, tri ktukà, pipis, dwi jêruk, wêdakaknà. Malih, úa, carmaning kêpah, carman nangka ijo, carmaning crême, musi ajumput, triktukà, pipis, dwi limo, wêdakaknà. Malih, úa, carman sulatri, carman kayu janmà, sinrong gagambiran, pipis, dwi banyuning warangan, wêdakakna. Malih, úa, carman kayu base, carman pule, carman kayu bang, jahe pahit, gadung cinà, isin rong wayah, pipis, wêdakaknà. Ta, ilà, úa, carman poh gading, carman bangiang, umbin ilak, umbin têki laut,
[6b] isin rong rangkêp, pipis, dwi yeh apuh, wêdakaknà. Malih yanya mêtu rah saking irung, úa, woh paspasan, gintên cêmêng, pulasahi, pipis saring, dwi cêndanà jênggi, puhaknà. ma, O÷ sang bhuþa hastra-hastra, amalaku pawtuning lara, sanghyang puratha anambanin, sidhi waras, sidhi, waras, sidhi waras. Ta, tutuh ilà, úa, warirang bang, warirang pêlung, warirang kuning, madhu klupà, mênyan madhu, gadung cinà, sarikuning, lungid, we jêruk linglang, puhaknà. Malih, úa, rwan sakûak, umbin têki laut, maúwi, triktukà, pipis, wêdakakna. Malih, úa, carman nangka ijo, carman jêruk purut, carman bêngkêl, lañja kapur, caódanà, triktukà, pipis, dwi banyuning sanda-
[7a] wa, wêdakakna. Lêngà maka lisah wong agring ilà, salwiring ilà, úa, woh cêmpaka kuning, woh jêruk purut, woh basa-basa, pañcalang ajumput, carman woh badung ne aking, mênyan madhu, warirang kuning, triktukà, isin rong sangkêp, ji, 1, pipis, kabeh, lênganing klapà ijo, wedang ring kawali wajà, wus ratêng, ika maka lisah sari-sari, ma, O÷ lêngisku sanghyang tayà, lulutku sanghyang mahning, jênar asak sidha rapuh, ilà brahma, ilà lungsir, ila ðêðêk, ilà tatujon, pupug punah, tkà punah, keðêp sidhi mandi mantranku, keðêp sidhi mandi mantranku, keðêp sidhi mandi mantranku. Malih, úa, woh kusambi, woh kambikà, woh bilà, woh kalundêhan, warirang pêlung, warirang kuning, gadung cina, katik cêngkeh,
[7b] sampar wantu, isin rong jangkêp, ji, 3, pipis kabeh, ginoreng dening kawali waja sakwehnya, tingkahing anlà, sasantunya, bêras acatu, artha 777, gênêp sopakaraning sasantun, canang rong tanding, majinah 66 satanding, magênah hareping paon, ma, O÷ brahmà paripùrnà jati ya namah swaha, 3, byasakna ndan ring tumpêk, wus ratêng mantrain malih klari ring kawali wajà ring pawon, ma, O÷ sang úatru rudra ya namah, ilang lwar sunya mukûah, pupug upas, pupug tuju, pupug desti, pupug têluh punah, ilang waras, wus ratêng ika lisahaknà tunggil byantara, masih harêping sanggar kamulan. Malih yan harêp anggawe lêngà arak, tamban ilà, úa, carman kayu
[8a] base, woh pangi matah, woh bilà, jêruk purut, limo, jêruk linglang, padha 5 bêsik, têmu irêng, woh badung ne aking, isen kapur, isin rong wayah, ji, 3, awor kabeh, têpung den alêmbut, lok dening arak rong pucung, sajêng klapa ne wayah, sakwehnya rinatêng lwir kading gawe arak, wus ratêng pinuja ngarêping sanggah kamulan, sasantunya, bêras dwang catu, nyuh dadua, taluh 2, lawe, 2 tukêl, pisang mêntah 2 igas, artà 3663, gênêp sapratingkahing sasantun, canang 3 tanding, satanding majinah 33, satanding majinah 25, satanding marantasan saparaðêg. Malih caru sêga bang tigang kêpêl, iwak jajêron bawi matah, bawang jahe, matalêd daun ku-
[8b] mbang, matatakan siddhi, magênah ri sandinging amujà arake, tingkahing amujà ngarêpin toyà, makà panglukatan, ma, O÷ sanghyang triúakti amupug lara ilà, ilà abang, ilà kuning, ilà irêng, ilà putih, ilà mañcawaróà, kapupug de nira sanghyang triúakti, pupug punah, pupug punah, pupug punah, mtu kita wetan kapupug, mtu kita kidul kapupug, mtu kita kulon kapupug, mtu kita lor kapupug, mtu kita madhya kapupug, tkà pupug punah, tkà êhêp jalan mulà, 3. O÷ sidhi maódhi mantranku. Wus amujà ayabin arake pracaru ikà, ping 3, wehin sang buþa tigà ikang wong agring siratin toya, padha ping 7, wus matoyà, dyusakna ring natar. Malih pracaru ikà buñcal ring patluwan. Ta, ilà,
[9a] úa, galugà, clêbingkah ring setra, marajah ongkarà, cêngkeh, trusi, we jêruk linglang, olesakna laranya. Ta, ilà, úa, gamongan, puning kunir warangan, sandawà, warangan, mênyan madhu, pipis, dwi jêruk linglang, olesakna laranya. Ta, ilà, úa, carman kayu base, sintok, maswi, sandawà, pandida bubuk, pipis, dwi limo, olesakna. Ta, ilà, úa, kalipuh sakawit, kaliasêm sakawit, têmu irêng, gamongan, isin rong wayah, pipis, we cuka tahun, wêdakakna. Ta, ilà, úa, batun utu, buah pêron ne aking, buah basa-basa, isin rong wayah, pipis, we arak bêrêm, wêdakakna.
[9b] Ta, ilà, úa, rwan mica, akah awar-awar, akah badung, isin rong wayah, pipis, wedakana. Ta, ilà, yan abang rupanya, úa, carman kayu base, têmugiri, têmukonci, triktukà, pipis, we cuka tahun, wedakakna. Ta, ilà, úa, rwaning kambo-kambo, rwaning sumaga rendetan, rwan piduh, bangsing kantawali, bangle, triktuka, apuh bubuk, pipis, we arak, wêdakakna. Ta, ilà, úa, sintok, kulit badung ne tuh, trusi, warangan, gadung cina, triktuka, pipis, we jêruk linglang, olesakna. Ta, ilà, úa, carman kaliasêm, carman pakel, carman tingulun, kahang api, sundawà, cêngkeh, triktuka,
[10a] pipis, dwi limo, olesakna. Ta, ilà brahmà, úa, bamà bang, trusi, warangan, pipis, dwi arak prahu, olesakna. Ta, ilà, úa, rwaning pancar pêtok, kulit udang pantung, kulit yuyu bintang, jahe pahit, sundawà, triktukà, pipis, dwi jêruk linglang, jêruk purut, olesakna. ma, O÷ ilà ta lut maha taya, rêp ta ngko dengku, sidhi mandhi mantranku, waras, 3. Ta, ilà, úa, sulasih mrik, myana cêmêng, pulasahi, warirang bang, warirang pêlung, gadung cinà, sarikuning, lungid, dwi jêruk linglang, puh irungnya. Ta, ilà, úa, baligo arum, isen kapur, têmutis, têmukoñci, têmugiri, têmupoh, têmu irêng, têmulawak, pinarut sami,
[10b] raris pênpên ring têngahing baligo, kuskus den aratêng, wus ratêng pêrês, awori waribang bang, sarikuning, lungid, mênyan madhu, we jêruk linglang, puhkna irungnya. Ta, ilà, úa, woh paspasan, mênyan madhu, warirang pêlung, jêbug arum, pulasahi, sintok, we candanà jênggi, sami ingasab, we limo, puhkna irungnya. Ta, ilà, úa, wêding katang-katang putih, gagambiran anom, mênyan madhu, sarilungid, pipis, we jêruk linglang, puhknerungnya. Ta, ilà, úa, galugà, madhu klupà, bahêm warak, silodakà, majakane majakling, tañjung rahab, sari sapodi, jêlawe, we cukà tahun, saraóa puh irungnya. Ta, ilà, úa, carman kamanggi, sintok, warirang kuning, jahe pahit, pi-
[11a] pis, we jêruk linglang, olesakna laranya. Ta, ilà, úa, tahin bêsi, têrusi, warangan, dwi limo, olesakna. Ta, ilà, úa, tabya bun bungkut matunu, uyah manyahnyah, sundawà, warangan, dwi idu bang, olesakna. Nyan tingkahing anggawe lêngà, tamban ilà, úa, iwak klêsih, iwak pahi, iwak pênyu, ginoreng dening lênganing klapà ijo, trusi warangan, isin rong jangkêp, kla ring kawali wajà, magênah ryarping sanggah kamulan, sasantunya, bêras akulak, artha 700, lawe satukêl, gênêp opakaraning sasantun, canang 3 tanding, majinah sawlas, swang. ma, O÷ hyang hyang ireku, anambananà lara roga, upas catur waróà, pupug ta ngko de-
[11b] ngku, apan aku rumawak sanghyang jati, rupa tan pawaróà, pupug punah, 3, lisahakna sari-sari. Ta, ilà, úa, lêngà ulàgiri, lênga bebek putih jambul, lênga klapa ijo, jêruk purut, jêruk linglang, limo, sami pinarud, isin rong jangkêp, tingkih lanang 5 bêsik, campur kabeh, kla ring kawali waja, ngarêpin sanggah kamulan, prêtekanya tunggal kading harêp, lisahakna sari-sari. Malih, úa, lênga klapa ijo, woh pêron, daging bilà, wêding tuba batang, warirang kuning, gadung cinà, isin rong wayah, kla ring kawali waja, wus ratêng lisahakna. Iki wêkasing pujà dewa wisnu, nga, O÷ wiûóu thwe, wiûóu mantrêm têm, nama úwahà, O÷ úiwà de-
[12a] wêm, úiwa mantrêm, side wàwyam, úiwàdnyanêm, úiwanni side wahêm, úiwa úakti wisnu dewêm, nama úwahà. O÷ wiûóu radetra det, citre-citre maheúwara, nama úwahà, sanghyang paràúiwà, mungguh ring papusuh, wdahakna ring cangkêm, iðêpaknà sang pineyos, ma, O÷ kaûmung paramaúiwà ya namah. sanghyang sadaúiwà mungguh ring hati, tungtunging tutu, iðêp mijil amargaheng graóa, unggwàkna sapinayos, ma, O÷ kaûmu sadhaúiwa ya namah. Hyang úiwa munggwing pusêr, lêtsanya ri ulah mijil, amargga netra, iðêp aku sapinayos, O÷ kasmung úiwa ya namah. Ikà pinayos, ring sanghyang munggwing sariràntà kabeh. Sampun sira pinayos, haywa korup. Iti
[12b] têgêsing wiûóu dewà, úa, we anyar ing sibuh cêmêng, bungan maduri 3 katih, sasantunya, bêras rwang kulak, arta 7700, dakûina gênêp, aja ngirangin, bijaratusnya, O÷. Iti panglukatan ring kahyangan, úa, payuk anyar, we anyar, sêkar solas katih, ma, pakulun sira kabuyutan, sad kahyangan, dewa dngên aran sirà, sira kabuyutan ring dewà, pinaka pusêring deûà, dewà dngên aran sirà, sira mungguh ring alas, buta yakûa-yakûi, aran sirà, sirà mungguh ring cungkub, buta kalika-kaliku aran sirà, sira umungguh ring paswikan, ring patilahan, dngên kapiragan aran sira, wruh aku ring katatwan sira nguni, yan sirà atmà hnu kasasar, tan pamanggih úwargan, mangkenak tawurakên ring wadon ka-
[13a] la nira kabeh, aja sirà kalitan, sira kabeh anaddah, dà kalukat sakwehing malà patakantà, dà katudwàknà ikang swargàn, tan pamêntasa sira mari kawah papa narakà, mulih sira maring sanghyang tripuruûà, hyang brahmà wiûóu iúwarà, rakantà mulih kita maring panglahan, atmàntà mulih kità sanghyang wiúeûà, mur ya ni bayu úabda iðêp, ni tutur hning manon waluya jatti, tan patalutuhan, ahning anêmu apadang, mulih maring sang kaparisuwun, sun lapa siwintya, ni siddi rastu, 3. Sêsantunya gênêp sapratingkahing sasantun, artha 2700, rantasan sapêradêg, guling babangkit, pangulapan, pangambyan, masorohan asoroh, mapêras panyênêng, tulung sasayut ar-
[13b] ta 2500. Pamugpug tuju, úa, banyu ring pasucen, rinahupaknà, ma, pakulun sira kaki bhaþara kalà, pakulun sirà padukà sori, manuûan padukà bhaþareúwara, manuûa amalaku waras, yen ana tuju tluh konên mulihà ring wong pun mulih, 3. O÷ indah ta kità sarinangkah, ki pwa ngarya, O÷ úri, hrêm, hruh, ih. Iki lêkasaknà, sadàde. Panglukatan, ma, O÷ sudhà sudhà parisudhà sudhà papà sudhà malà, nirmalà toya tirthà sukla utamà, suci sarirà mukûah, lunga maring ndi sira, lunga mara ngasingan mala, sanghyang taya wiseûa manglukat, maring buwana manuûà tan lukat, apan aku anglukat, papa kleûaning jadmà ma-
[14a] nuûà, lukat murub bhaþara brahmà manglêbur, sakwehing papà patakà, papaning papà, papaning angucap, halà glêh bêngkak, edan, buyan sangar, tirtha putih mijil saking tanana, tigà linggà mukûah, yen ana banyu ragha manglukat, yen ana malaning ragà banyu panglukat, lukat ilaning kalaraning karogan, kahipen alà dening bayu úabda idêp, gangganing tirtà nikang pinujàkên tirthà, puróà hning tan patalêtêh awak ûarirane syanu, keðêp siddi mantranku, úa, toya saha ngajum sêkar. Panglukatan, O÷ ganggà saking tanana, mlêtuk muñcar saking prêtiwi, anglêburanà sarwwà patakà, sarwwa kleûà, wastu hilang, mukûah, de bhaþa-
[14b] ra ganggà, mwah den bhaþari ganggi, smurup maring tanana, O÷ sidhi rastu, O÷, Ang Ung, Mang ni sarwwa wighna, sarwwa kleûà, sumurup maring sunya tayà, maring sukûma tayà tka sih siddi rastu, O÷ úri ya namà, suddàma ya nama, supakaning ulun, anamah suddà sarwa kleûanya, ya namah, sumurup maring tanana, ya namah sumurup kità maring toya agung, tka ilang O÷ nirmalà ya namah, úa, yeh anyar mawadah kumbhà, sêkarnya solas swahan, sasantunya dakûinà gênêp, arta 2500. Ta, kustà yan sanunggal, sutsut dening buah bêlingbing bêsi, muang tasik, apang koplar ikang kustà ikà, ri sampun mêtu banyêh, sêmbarakna ring bwah jêbug, triktukà, sêmbarakna kang kustà, waras denya, ma, O÷
[15a] kusta tiih kusta pêhêt, kusta yuyu, kusta lumbà, sawaróaning kustà, wruh aku kamulan sangkannya, aja ta ngko amanganà maring kulit, ri daging ri gêtihe si anu, yan kita harêp amanganà, pucacikal, dharingo, jasun pêtak papanganantà, sakit ika warónanmu, ri brahma ri wiûóu ri iúwara, lunga kita maring sunya, rêp tangkon kung, siddi mandhi mantranku. Ta, inum, úa, babakan blingbing bêsi, uyah uku, brambàng tambus, adas, pinipis den alêmbut, yeh nyuh mulung, wus ratêng, tahap, ma, O÷ brahmà wiûóu iúwarà, amarahakên sakwehning kuûþà, waras, o÷ waras. Ta, kuûþà, sawaróaning kuûþa, yanya sanunggal, yan karo, yan tatigà, sutsutakna de-
[15b] ning don ambêngan matah, makuca, ri wêtu banyêh, muah apuh bubuk, yeh cukà, yan wus mijil banyêhnya, úa, kasuna nunggal 3 bêsik, jangu, yeh cukà, pinipis den alêmbut, wus ratêng, urapaknà kang kuûþà, ma, O÷ indah ta kita sanghyang kuûþa, sakwehing kuûþà ilà, kuûþà lumbà, kuûþà yuyu, kuûþà pahit, waras deni daringo, jasun, lawani wrak, waras, 3. Ta, inumnya, úa, babakan pule, carmaning mimbà, carmaning canigarà, babakan campakà, babakan kayu malelà, awori mênyan, lungid, majakane, isin rong wayah, ulig den alêmbut, wus ratêng, dadah deni kawali waja, tahapakna, ma, O÷ Sa Ba Ta A I, Na, Ma, Úi, Wa, Ya, Ang, Ung, Mang. O÷ Sa Ba Ta A I, Na, Ma, Úi, Wa, Ya,
[16a] Ang, Ung, Mang, O÷, Bang, Yang. Ta, kuûþà, úa, pulêt rarà, ambil babakanya, aworin pamor bubuk, urapakna kang kuûþà, ri wusnya masutsut dening woh blingbing bêsi muang tasik, yan wus mêtu rahnya, urapaknikang tambà wahu, ma, O÷ wighnà mastu munggwing sarirà, têka mukûah, 3, siddi keðêp mantranku. Ta, kuûþà, úa, rwaning sidda wayah, salikur bidang, rwaning añcak, rwaning kaliapuh, rwaning kacêmcêm, rwaning baûa-baûa pada salikur bidang, jêbugarum, pinipis, urapakna ring kuûþa, nging ri wusnya sinutsut dening lalang, sampunya mêtu banyêh, olesaknà kang kuûþa, ma, O÷ awighnamastu munggwing awak úarirane si anu, sanghyang mukûà wiúeûà anambani, O÷
[16b] siddi keðêp mantranku.Ta, ilà bintang, rwaning kabokpasang, rwaning sumaga rendetan, gamonga, kunyit, we arak prahu, urapakning lara. Ta, ilà, úa, akah bama bàna, banyuning bêras bang, jêruk linglang, tahapaknà. Ta, ilà, úa, tawas, isen, jêruk linglang, pipis, we wrak, urapaknà. Ta, ilà sweta waróanya, ilà lungsir, nga, úa, wening jêruk linglang, lepàknà.Ta, ilà brahmà, úa, warirang, we wrak, urapaknà. Ta, ilà kuning rupanya, úa, hatal, caruban, we wrak, urapakna. Ta, ilà pujut, kukul tangan sukunya, úa, ligundi cêmêng, we wrak, urapaknà. Ta, kuûþà babi,
[17a] kuûþà pahi, úa, jêlawe, kulabêt, pipis, urapakna. Ta, salwiring ilà, úa, jêruk purut, têkaning daunya, kêtan bang, kêtan irêng, we arak bangêt, pamipisanya marajah sanghyang tayà. Ta, tutuh salwiring ilà, úa, katik cêngkeh, bahêm warak, majakane, majakling, gêtih warak, klêmba kasturi, warirang bang, her mawà, kapur barus, jêruk linglang, jêruk purut, puhakna. Ta, salwiring ilà, úa, sigugu cêmêng, laos kapur, bamà bang, cabe bungkut, tawas, triktuka, we cuka tahun. Ta, ilà, úa, limo 15 bêsik, tahin bêsi, tahin pipis, tambagà, bintang bwah, triktuka, we cukà, urudakna. Ta, ilà brahmà, úa, wêding kasimbukan, padang blulang, cung kañci,
[17b] cabe, sami wadnya, cabe bungkut, sintok, maswi, katik cêngkeh, jêbugarum, sida wayah, isin rong, tahapanya. Yanya paburinik têbêl, tur sada matêpi-têpi, ilà gudug, nga, makbun muah yanya malaka ri anggà atêp, ilà nanipi, nga. Ta, ilà gudug, úa, woh kêpah gsêng, pet awunya, gêluga, warirang bang, warirang kuning, warirang pêlung, winori minyak nyuh mulung, dêgdêgan, urutakna laranya. Wêdaknya, úa, tingulun sakamulan, don kaliasêm, isin rong jangkêp, yeh arak prahu ne bêcik, wêdàkna. Maka tutuh muang tahap, úa, gadung cina, klêmba kasturi, majakane, majakling, tulang klêsih, tulang buron tukang, mraddha, kayu manis cinà, jêruk pu-
[18a] rut sakamulan, jêruk lêngis, jahe pahit, isin rong jangkêp, yeh branddhi, yan arêpa ngudà, kla sadarana. Ta, ilà nanipi, tambanya kading arêp, mawêwêh woh pêron. Malih rokonya, úa, candu, mako gênje, gêluga, batun tuwung bolo ne aking, kêpitan punyan cêlagi, panglêmbarnya gandan jagung. Ta, bintul masêbêng gêtih, úa, akah bamà bang, tawas, isin rong, tabia bun, yeh cuka.
[End]
Usada Ila
[1b] . Ya, Tuhan semoga tiada halangan. Inilah perawatan penyakit ila (lepra), waspadailah warnanya. Apabila putih warnanya, ila lungsir namanya; bila merah rupanya, ila brahma namanya; bila putih dan berbintik-bintik, ila kangka namanya; bila merah dan tebal, ila dedek namanya; bila merah dan melingkar-lingkar dengan pinggir putih, ila kakarangan namanya; bila merah padat bertumpuk-tumpuk, ila buta namanya. Dukun tidak berani mengobati penyakit itu. Penyakit itu meradang di dalam tubuh. Pemunahnya di dalam jantung. Nama penyakit itu adalah gering agung katemran. Lagi pula apabila ada penyakit ila sampai melewati leher, naik ke wajah, jenis penyakit ila itu dinamakan ila anglangkar gunung. Itu besar biayanya. Patut dipunahkan penyakit itu. Pemunah semua penyakit ila, kategori upacaranya terdiri atas kecil, menengah, dan besar. Untuk kategori kecil, jumlah uangnya 2500, yang menengah uangnya 5500,
[2a] yang besar uangnya 10.700. Upacaranya juga dilengkapi dengan periuk tanah yang baru 1 buah, dilingkari benang satu gulung dengan uang 225, dan tiga macam air, yaitu air palungan, air pande besi, dan air pancuran. Air itu diisi irisan daun kayu tulak, dedap, waribang, temen, kamurugan, dan tujuh jenis kembang. Upacara dilaksanakan di depan sanggar kamulan, dengan sesajen canang rebong 2 buah, masing-masing diisi uang 111 dan 66, disertai caru ayam merah diolah dalam bentuk sesajen bangun urip, diisi lawar merah-lawar putih, disuguhkan dalam lima porsi berbentuk sengkwi, serta dilengkapi dengan sesajen peras, tulung sesayut, pengambian, panyeneng, dan daksina selengkapnya. Setelah selesai memohon, air tersebut dipercikkan kepada pasien 9 kali. Setelah dipercikkan, sisanya dipakai memandikan pasien. Sesajen caru itu dipersembahkan untuk keselamatan pasien. Setelah selesai, caru itu ditaruh
[2b] di perempatan jalan untuk disuguhkan kepada Sang Kama Sunya, dengan mantra: " O÷ sang kamà kala sunya, iki gañjaran sira, buktiaknà, mantuk ring unggwanta, poma, poma, poma" (Wahai Sang Kama Kala Sunya, ini ada makanan untukmu, makanlah dan kembalilah ke tempat asaslmu, jangan mengganggu). Uang persembahannya diserahkan kepada dukun. Ada lagi mantra penawar penyakit ila: "O÷ tulak sambo endah, guóa-guóa jawa endah mandi, guóa sabrang, guóa mlayu mu endah mandi, guóa bun, guóa lombok mu endah mandi, guóa sasab, guóa bali mu endah mandi, guóa suódha, guóa pangaruh he mu endah mandi, guóa papasangan, acêp-acêpan, mu endah mandhi, guóa tatujon mu endah maódhi, têka punah ta ko dengku, keðêp siddhi mantranku, maódhi, maódhi, maódhi. O÷ iðêp aku sanghyang brahmà tiga úakti, anganggo pangolih-olih (Ya Dewa penolak segala guna-guna sakti seperti guna-guna Jawa, guna-guna Sabrang, guna-guna Melayu, guna-guna Lombok, guna-guna Sasak, guna-guna Bali, guna-guna Sunda, termasuk segala jenis ilmu sihir, semoga punah oleh Mantraku. Aku adalah wujud Sanghyang Tiga Sakti, malaksanakan ilmu pengobatan.
[3a] angulihakên saguóa wiseûà, gring sasinggulan, gring acêp-acêpan, padha kapupug denta, tuju tatujon, tuju papasangan, padha katulak den aku, gring sasawangan, gring agung kakna tumpur, gring sasàb tatêmwan, padha mulih kita denku, apan aku pangawak bhaþara brahmà tigà wiúeûà, angulihakên pangawening wong, asing kriyopayà, tkà padhà mulih kiteng kayanganmu, mulih, mulih, mulih. O÷ O÷ sanghyang aji jagatnathà, amupugana sakwehing kalà, tkà pupug punah, spi sunya, sirêp-sirêp, sidhi keðêp mantranku. Malih sasapan carunya, ma, O÷ sang bhuþa hastra-hastra, sang bhuþa amangan mantra, aja sira amangan mantran ulun, sandi, iki (untuk menawar guna-guna sakti, penyakit yang disebabkan ilmu sihir seperti penyakit tuju papasangan, dan lain-lain. Semua punah olehku. Ya Dewa Sanghyang Aji Jagatnatha, bantulah hamba memusnahkan segala roh-roh jahat, semoga semua sirna oleh kekuatan mantraku. Wahai Sang Bhuta Hastra-Hastra, Sang Bhuta pemakan mantra, janganlahkau menyantap mantraku,
[3b] tadðah saji nirà, ambuktya sira kabeh, tka lunga" ( makanlah sesajen yang aku persembahkan kepadamu ). Obat penyakit ila lungsir, yang warnanya putih, sarananya adalah kulit kayu pangi, kulit kayu bila, sinrong wayah, dilumatkan sampai lembut, diisi air cuka tahun, diramu untuk bedak. Obat penyakit ila lungsir, dengan gejala yakni apabila tampak melingkar-lingkar tebal dan berwarna putih, sarananya adalah jahe pahit, isin rong, bunga cengkeh, cabe jawa, terusi, warangan, belerang merah, belerang kuning, ditumbuk, dicampur dengan air jeruk limau, dipakai obat oles. Sarana obat tetes hidung terdiri atas belerang merah, belerang biru, belerang kuning, gadung cina, sarikuning, air jeruk nipis. Obat penyakit ila dengan gejala badan pasien bengkak dan kesemutan, dinamakan penyakit ila agung pepasangan, sarananya adalah kulit kayu leca, kulit kayu endep, laos kapur, maja-
[4a] kane, majakeling, dilumatkan dicampur dengan cuka tahun, dipakai bedak. Obat penyakit ila brahma dengan ciri berwarna merah, sarananya adalah kulit kayu sulatri, kulit kayu tingulun, kayu asem (akar, kulit, daun), isin rong lengkap, diulek untuk bedak. Obat penyakit ila, sarananya adalah daging buah pangi mentah, jahe pahit, bawang putih, sandawa, ditumbuk, diisi air jeruk nipis, diramu untuk obat oles. Obat penyakit ila kakarangan, sarananya adalah cipakan, belerang, warangan, sandawa, buah liligundi, diramu untuk obat oles. Obat penyakit ila, sarananya adalah kulit pohon mangga kuning, kulit kayu tigaron, laos, masui, bawang putih, jangu. Obat untuk penyakit ila buta, sarananya adalah kulit kayu wangkal, kulit kayu batu, serpihan besi, kulit udang laut (lobster),
[4b] bawang putih, jangu, dilumatkan untuk bedak. Obat penyakit ila, sarananya adalah tulang harimau, tulang menjangan, tulang kukang, tulang trenggiling, tulang ular gunung, cendana, digosok dicampur dengan air jeruk nipis, untuk obat tetes hidung. Obat penyakit ila yang ada di dalam, dengan gejala badan pasien sembab dan keluar darah dari hidung, penyakit itu dinamakan ila papasangan, sarana obatnya adalah buah purnajiwa, rendaman permata mutiara, dicampur dengan air arak, belerang, air cendana, air jeruk nipis, diramu untuk obat tetes hidung. Inilah mantra penawar untuk segala jenis penyakit ila: "ih bhuþa kalà yodha, sang bhuþa kala yoói, ênduh ko dadi êtuh, sanghyang bayu mêntas ring irung rumawak bimà úakti, angagêm gadhà lohithà, wadaódha ( Wahai Bhuta Kala Yodha dan Sang Bhuta Kala Yoni, luluhlah kau menjadi kering sebab Sanghyang Bayu mengalir di hidung berwujud Bhima Sakti, membawa senjata gada tajam untuk memukul)
[5a] amupuh tuju druwe kombalà wintên, ilà papasangan, gring agung kakênan tumpur, sami kapupuh dengku, apan ku mawak bimà úakti, sanghyang bayu rumawak úariranku, keðêp sidhi maódhi mantranku" ( segala penyakit yang diakibatkan oleh ilmu sihir, semuanya punah oleh kekuatan mantraku ). Adalagi mantra untuk bedak: "ih sang bhuþa kala sisik, sang bhuþa kala dangu, aja ko kita amangan ri kulit ðaging ðalême syanu, apan sanghyang rekanatà, mangaðêg ring otot, anyapuh mala patakane pun anu, anulakanà tuju maódhi, upas maódhi, tkà tulak tkà lêbur, mukûah ilang, waras, keðêp sidhi maódhi mantranku"( Wahai Sang Bhuta Kala Sisik dan Sang Bhuta Kala Dangu, janganlah kalian memakan kulit dan daging si pasien, sebab di dalam kulit dan otot itu ada Sanghyang Rekanata menyapu segala penyakit si pasien, semoga mantraku berhasil ). Obat penyakit ila, yang muncul di seluruh kulit, berwarna kemerahan, sarananya adalah jahe manis, sintok, bunga cengkeh, warangan, sandawa, ditumbuk dicampur dengan arak prahu,
[5b] dipakai obat oles. Ada lagi sarana lain yaitu kulit kayu pangi, kulit kayu bila, isin rong lengkap, ditumbuk dicampur dengan cuka tahun untuk bedak. Ada pula sarana lain yaitu kulit kayu meduri putih, kulit kayu bila, bangle, temutis, bawang putih, jangu, sandawa, dilumatkan untuk bedak. Atau sarana lain yaitu kulit kayu bohok, temuireng, bangle, warangan, dilumatkan untuk obat oles. Ada lagi sarana yang lain yaitu jahe pahit, warangan, arang, sandawa, ditumbuk untuk obat oles. Atau sarana lain terdiri atas kalembak, kasturi, belerang merah, temukus, digosok, dicampur dengan air jeruk nipis, diramu untuk obat tetes hidung. Mantranya: "O÷ sapa siku ko syok, aparan ring aku, lungà lara lah waras, sidhi úwaha". Obat penyakit ila berwarna putih kekuningan, sarananya adalah kulit kayu tanjung, kulit kayu bila, kulit kayu kamoning, isin rong lengkap,
[6a] diulek, dicampur dengan air kapur. Mantranya: "O÷ ya ramantà saking tanana, mukûah saking tananà, tkà lêja, tkà lêha, tkà lêja" ( Ya Tuhan, Bapa Ilahi dari ketiadaan, lenyap dari ketiadaan, semoga datang memberi bantuan ) . Ada lagi sarana yang lain yaitu kulit kayu asam, kulit kayu kusambi, temuireng, temukonci, diramu dengan bawang putih, jangu, diulek, dicampur air jeruk nipis untuk bedak. Ada pula sarana berupa kulit kayu kepah, kulit kayu nangka hijau, kulit pohon cermai, musi 1 jumput, bawang putih, dan jangu, diisi air jeruk limau untuk bedak. Atau sarana kulit kayu sulatri, kulit kayu jadma, sinrong gagambiran, ditumbuk, diisi air warangan, diramu untuk bedak. Ada pula sarana berupa kulit kayu base, kulit kayu pule, kulit kayu bangbang, jahe pahit, gadung cina, isin rong wayah, ditumbuk untuk bedak. Obat penyakit ila, sarananya adalah kulit kayu mangga gading, kulit kayu bangiang, umbi ilak, umbi teki laut,
[6b] isin rong lengkap, diisi air kapur untuk bedak. Jika ada darah keluar dari hidung pasien, sarana obatnya adalah buah paspasan, ginten cemeng, pulasari, ditumbuk, dicampur dengan air cendana, disaring untuk obat tetes hidung. Mantranya: "O÷ sang bhuþa hastra-hastra, amalaku pawtuning lara, sanghyang puratha anambanin, sidhi waras, sidhi, waras, sidhi waras"( Ya Tuhan, Wahai Sang Bhuta Hastra-Hastra bertugas melacak sumber penyakit dan Sanghyang Puratha memberi bantuan pengobatan, semoga pasien lekas sembuh ) . Obat tetes hidung untuk penderita penyakit ila, sarananya adalah belerang merah, belerang biru, belerang kuning, madu klupa, kemenyan, gadung cina, sarikuning, lungid, air jeruk nipis. Sarana obat penyakit ila, terdiri atas daun saksak, umbi teki laut, masui, bawang putih, jangu, dilumatkan untuk bedak. Atau sarana berupa kulit pohon nangka hijau, kulit pohon jeruk purut, kulit pohon bengkel, laos kapur, cendana, bawang putih, dan jangu, dilumatkan, diisi air sandawa,
[7a] untuk bedak. Ramuan minyak oles untuk penderita sakit ila, terdiri atas buah cempaka kuning, buah jeruk purut, buah basa-basa, pancalang 1 jumput, kulit pohon badung yang kering, kemenyan, belerang kuning, bawang putih, dan jangu, isin rong lengkap, seharga 1 kepeng, semua ramuan ditumbuk, diisi minyak kelapa hijau, lalu dipanaskan dengan wajan, setelah matang, dipakai obat oles setiap hari. Mantranya: "O÷ lêngisku sanghyang tayà, lulutku sanghyang mahning, jênar asak sidha rapuh, ilà brahma, ilà lungsir, ila ðêðêk, ilà tatujon, pupug punah, tkà punah, keðêp sidhi mandi mantranku, keðêp sidhi mandi mantranku, keðêp sidhi mandi mantranku" (Ya Tuhan, semoga Sanghyang Taya berada di minyak penawarku, dan Sanghyang Mahning berada di bedak penawarku, semoga segala penyakit lepra punah oleh kekuatan mantraku). Ada lagi sarana lain, yaitu buah kusambi, buah kambika, buah bila, buah kalundehan, belerang biru, belerang kuning, gadung cina, bunga cengkeh,
[7b] sampar wantu, isin rong lengkap, seharga 3 kepeng, ditumbuk, lalu digoreng dengan wajan. Pada saat menggoreng, diperlukan sesajen daksina, beras 1 kulak, uang 777, lengkap sesuai isi daksina, canang 2 buah, uang 66 kepeng, ditaruh di depan dapur. Mantranya: "O÷ brahmà paripùrnà jati ya namah swaha" (Ya Dewa Brahma, Yang Maha Sempurna, semoga hamba sukses melakukan pengobatan). Rapalkan mantra itu tiga kali. Lakukan pembuatan obat itu pada hari Sabtu Kliwon. Pada saat menggoreng ramuan obat itu dengan wajan di dapur, rapalkan mantra: "O÷ sang úatru rudra ya namah, ilang lwar sunya mukûah, pupug upas, pupug tuju, pupug desti, pupug têluh punah, ilang waras"(Ya Dewa Rudra, semoga segala jenis penyakit akibat ilmu sihir punah oleh kekuatan mantraku). Setelah ramuan obat itu matang, oleskan pada setiap hari Kliwon, juga dilakukan di depan sanggar kamulan. Bila ingin membuat minyak oles untuk penyakit ila, sarananya adalah kulit kayu
[8a] Base (piper betle linn), buah pangi mentah, buah bila, jeruk purut, limau, jeruk nipis, masing-masing 5 biji, temuireng, buah badung kering, laos kapur, isin rong wayah, seharga 3 kepeng, diramu dan ditumbuk sampai lembut, diisi arak dua botol, dan nira kelapa tua, lalu direbus sebagaimana proses membuat arak. Setelah ramuan matang, dimohonkan keselamatan di sanggar kamulan dengan sesajen beras 2 kulak, kelapa 2 butir, telor 2 butir, benang 2 gulungan, pisang mentah 2 sisir, uang 3663, lengkap sesuai perlengkapan upacara itu, disertai canang 3 buah, yaitu 1 canang berisi uang kepeng 33, 1 canang lagi berisi uang 25, dan 1 canang lagi berisi kain rantasan 1 gabung. Sesajen caru terdiri atas nasi merah 3 kepalan, lauk usus babi mentah, bawang merah, jahe, dialasi daun kumbang,
[8b] diwadahi sidi. Sesajen itu ditaruh di samping tempat membuat ramuan obat. Cara melaksanakannya adalah dengan memegang air untuk peruwatan, sambil memuja dengan merapalkan mantra: "O÷ sanghyang triúakti amupug lara ilà, ilà abang, ilà kuning, ilà irêng, ilà putih, ilà mañcawaróà, kapupug de nira sanghyang triúakti, pupug punah, pupug punah, pupug punah, mtu kita wetan kapupug, mtu kita kidul kapupug, mtu kita kulon kapupug, mtu kita lor kapupug, mtu kita madhya kapupug, tkà pupug punah, tkà êhêp jalan mulà. O÷ sidhi maódhi mantranku" (Ya Sanghyang Trisakti, hamba mohon bantuanmu untuk menawarkan segala jenis penyakit lepra, yaitu lepra merah, lepra kuning, lepra putih, lepra berwarna-warni, semua punah oleh kekuatan mantraku). Setelah selesai sembahyang, sesajen itu diantarkan tiga kali pada ramuan obat dengan menyebut Sang Bhuta Tiga. Pasien diperciki air suci tujuh kali, setelah itu, pasien dimandikan di halaman rumah. Sesajen caru dibuang di pertigaan jalan. Obat untuk penyakit ila, sarananya adalah
[9a] geluga, gerabah di kuburan, diberi tulisan suci Ongkara, disertai ramuan cengkeh, terusi, air jeruk nipis, untuk obat oles. Obat penyakit ila, sarananya adalah gamongan, kunir warangan, sandawa, warangan, kemenyan, ditumbuk diisi air jeruk nipis, untuk obat oles. Obat penyakit ila, sarananya adalah kulit kayu base, sintok, masui, sandawa, pandida bubuk, dilumatkan, diisi air jeruk limau, untuk obat oles. Obat penyakit ila, sarananya adalah akar, daun, kulit pohon kaliapuh, dan pohon kaliasem, temuireng, gamongan, isin rong wayah, ditumbuk, diisi cuka tahun, untuk bedak. Ada lagi obat sakit ila, yaitu biji buah utu, biji peron kering, buah basa-basa, isin rong wayah, ditumbuk, diramu dengan arak, berem, untuk bedak
[9b] Obat sakit ila, sarananya adalah daun merica, akar pohon awar-awar, akan pohon badung, isin rong wayah, ditumbuk untuk bedak. Obat sakit ila berwarna kemerahan, sarananya adalah kulit kayu base, temugiri, temukonci, bawang putih, dan jangu ditumbuk, diisi cuka tahun untuk bedak. Obat sakit ila, sarananya adalah daun kambo-kambo, daun jeruk rendetan, daun piduh, sulur kantawali, bangle, bawang putih, dan jangu, diramu dengan kapur, ditumbuk, diisi arak, untuk bedak. Obat sakit ila, sarananya adalah sintok, kulit buah badung yang kering, terusi, warangan, gadung cina, bawang putih, dan jangu, ditumbuk diisi air jeruk nipis, untuk obat oles. Obat sakit ila, sarananya adalah kulit kayu kaliasem, kulit kayu pakel, kulit kayu tingulun, bara api, sandawa, bunga cengkeh, bawang putih, jangu,
[10a] ditumbuk, diisi air jeruk limau, untuk obat oles. Obat sakit ila brahma, sarananya adalah bama bang, terusi, warangan, dilumatkan, diisi arak prahu, untuk obat oles. Obat sakit ila, sarananya adalah daun pancar putih, kulit udang laut, kulit kepiting bintang, jahe pahit, sandawa, bawang putih, dan jangu, diulek, diisi air jeruk nipis, jeruk purut, untuk obat oles. Mantra: "O÷ ilà ta lut maha taya, rêp ta ngko dengku, sidhi mandhi mantranku, waras, waras.waras"(Ya Tuhan, semoga penyakit lepra kronis si pasien dapat disembuhkan oleh kekuatan mantraku). Obat sakit ila, sarananya adalah daun sulasih merik, myana cemeng, pulasari, belerang merah, belerang biru, gadung cina, sarikuning, lungid, dicampur dengan air jeruk nipis, dipakai obat tetes hidung. Obat sakit ila, sarananya adalah labu besar, laos kapur, temutis, temukonci, temugiri, temupoh, temuireng, temulawak, diparut,
[10b] lalu masukkan ke dalam labu, dikukus hingga matang. Setelah matang, diperas, lalu dicampur dengan belerang merah, sarikuning, lungid, kemenyan, air jeruk nipis, untuk obat tetes hidung. Obat sakit ila, sarananya adalah buah paspasan, kemenyan, belerang biru, buah pala, pulasari, sintok, air cendana, digosok, dicampur dengan jeruk limau, untuk obat tetes hidung. Obat sakit ila, sarananya adalah pohon katang-katang putih, gegambiran anom, kemenyan, sarilungid, ditumbuk, diisi air jeruk nipis, untuk obat tetes hidung. Obat sakit ila, sarananya adalah galuga, madu klupa, air arak, belerang, majakane, majakeling, tanjung raab, sari sapodi, jelawe, diramu dengan cuka tahun, untuk obat tetes hidung. Obat sakit ila, sarananya adalah kulit kayu kamangi, sintok, belerang kuning, jahe pahit,
[11a] ditumbuk, diisi air jeruk nipis, untuk obat oles. Obat sakit ila, sarananya adalah serpihan besi, terusi, warangan, air jeruk limau, untuk obat oles. Obat sakit ila, sarananya adalah cabe jawa dibakar, garam, sandawa, warangan, air liur merah (bekas mengunyah sirih), untuk obat oles. Adapun cara membuat ramuan minyak untuk sakit ila, sarananya adalah daging trenggiling, ikan pari, daging penyu, digoreng dengan minyak kelapa hijau, diramu dengan terusi, warangan, isin rong lengkap, dilakukan di depan sanggar kamulan. Sesajennya terdiri atas beras 1 kulak, uang 700, benang 1 gulungan, canang 3 buah, masing-masing canang diisi uang 11 kepeng. Mantranya: "O÷ hyang hyang ireku, anambananà lara roga, upas catur waróà, pupug ta ngko de- (Wahai para Dewa, bantulah aku mengobati segala jenis penyakit, semoga penyakit musnah olehku…)
[11b] ngku, apan aku rumawak sanghyang jati, rupa tan pawaróà, pupug punah, pupug punah, pupug punah" (sebab aku adalah wujud kekuatan Sanghyang Jatirupa Tan Pawarsa, semoga punah segala penyakit). Obat sakit ila, sarananya adalah minyak ular gunung, minyak itik putih jempong, minyak kelapa hijau, jeruk purut, jeruk nipis, jeruk limau, diparut, diramu dengan isin rong lengkap, kemiri 5 biji, digoreng dalam wajan, di hadapan sanggar kamulan. Caranya sama seperti di atas, hasilnya untuk obat oles setiap hari. Ada lagi sarana lain, yaitu minyak kelapa hijau, buah peron, daging buah bila, kulit tuba batang, belerang kuning, gadung cina, isin rong wayah, digoreng dengan wajan, setelah matang dipakai obat gosok. Inilah dinamakan ajian ampuh Puja Dewa Wisnu. Mantranya: "O÷ wiûóu thwe, wiûóu mantrêm têm, nama úwahà, O÷ úiwà de- (Wahai Dewa Wisnu, penguasa mantra Wisnu, semoga hamba sukses, Wahai Dewa Siwa…)
[12a] wêm, úiwa mantrêm, side wàwyam, úiwàdnyanêm, úiwanni side wahêm, úiwa úakti wisnu dewêm, nama úwahà. O÷ wiûóu radetra det, citre-citre maheúwara, nama úwahà, sanghyang paràúiwà, mungguh ring papusuh" (…penguasa mantra Siwa, semoga Dewa memberikan kekuatan kepadaku, Wahai Dewa Wisnu dan Dewa Rudra, serta Dewa Maheswara dan Sanghyang Paramasiwa, semoga berkenan bersemayam di jantung si pasien). Dibedakkan di mulut pasien, bayangkan si pasien. Mantra: "O÷ kaûmung paramaúiwà ya namah. sanghyang sadaúiwà mungguh ring hati, tungtunging tutu, iðêp mijil amargaheng graóa". Semayamkan (dewa) pada pasien, mantra: "O÷ kaûmu sadhaúiwa ya namah. Hyang úiwa munggwing pusêr, lêtsanya ri ulah mijil, amargga netra, iðêp aku sapinayos, O÷ kasmung úiwa ya namah". Itulah dewa yang dipuja di dalam diri. Setelah selesai memuja dewa, janganlah lalai. Inilah
[12b] yang dinamakan ajian Wisnu Dewa, sarananya adalah air tawar diwadahi sibuh cemeng, diisi bunga meduri 3 helai, dilengkapi sesajen terdiri atas beras 2 kulak, uang 7700, bijaratus, daksina lengkap, jangan mengurangi perlengkapan sesajen daksina itu. Inilah upacara peruwatan di kahyangan, sarananya adalah periuk baru, air tawar, bunga 11 helai. Mantranya: "pakulun sira kabuyutan, sad kahyangan, dewa dngên aran sirà, sira kabuyutan ring dewà, pinaka pusêring deûà, dewà dngên aran sirà, sira mungguh ring alas, buta yakûa-yakûi, aran sirà, sirà mungguh ring cungkub, buta kalika-kaliku aran sirà, sira umungguh ring paswikan, ring patilahan, dngên kapiragan aran sira, wruh aku ring katatwan sira nguni, yan sirà atmà hnu kasasar, tan pamanggih úwargan, mangkenak tawurakên ring wadon ka- (Wahai Roh Leluhur, jika kau berada di sad kahyangan, kau bernama Dewa Dengan. Kau adalah leluhur para Dewa, sebagai pusat Dewa. Jika kau berada di hutan, kau bernama Buta Yaksa-Yaksi. Jika kau berada di Pura Dalem Cungkub, kau bergelar Buta Kalika-Kaliku. Jika kau berada di tempat tidur, kau bergelar Dengen Kapiragan. Aku tahu asal-usulmu bahwa kau berasal dari roh kesasar, roh yang tidak mendapat sorga. Sekarang janganlah kau…)
[13a] la nira kabeh, aja sirà kalitan, sira kabeh anaddah, dà kalukat sakwehing malà patakantà, dà katudwàknà ikang swargàn, tan pamêntasa sira mari kawah papa narakà, mulih sira maring sanghyang tripuruûà, hyang brahmà wiûóu iúwarà, rakantà mulih kita maring panglahan, atmàntà mulih kità sanghyang wiúeûà, mur ya ni bayu úabda iðêp, ni tutur hning manon waluya jatti, tan patalutuhan, ahning anêmu apadang, mulih maring sang kaparisuwun, sun lapa siwintya, ni siddi rastu, siddi rastu, siddi rastu"(…mengganggu. Makanlah sesajen yang tersedia untukmu. Semoga segala dosa dan noda pada dirimu teruwat, dan kau dapat kembali ke sorga, kembali kepada Sanghyang Wisesa. Segala kotoran yang ada pada dirimu menjadi bersih oleh kekuatan mantraku. Semoga berhasil). Dilengkapi pula dengan sasantun lengkap, uang 2700, kain 1 gabung, guling bebangkit, pangulapan, pengambian, masorohan 1 buah, peras, penyeneng, tulung sesayut,
[13b] uang 2500. Inilah ajian pemunah penyakit tuju, sarananya adalah air di tempat mandi yang disucikan, diambil untuk meraup muka. Mantranya: "pakulun sira kaki bhaþara kalà, pakulun sirà padukà sori, manuûan padukà bhaþareúwara, manuûa amalaku waras, yen ana tuju tluh konên mulihà ring wong pun mulih, mulih, mulih. O÷ indah ta kità sarinangkah, ki pwa ngarya, O÷ úri, hrêm, hruh, ih" (Wahai Bhatara Kala, dan Paduka Sori, hamba mohon bantuanmu untuk menyembuhkan penyakit yang diidap oleh pasienku. Semoga ia lekas sembuh oleh kekuatan mantraku). Laksanakan ajian itu dengan saksama. Mantra peruwatan: "O÷ sudhà sudhà parisudhà sudhà papà sudhà malà, nirmalà toya tirthà sukla utamà, suci sarirà mukûah, lunga maring ndi sira, lunga mara ngasingan mala, sanghyang taya wiseûa manglukat, maring buwana manuûà tan lukat, apan aku anglukat, papa kleûaning jadmà ma- (Ya Tuhan, semoga segala kekuatan untuk membuat datang padaku, berupa air suci untuk melebur kotoran tubuh. Wahai Sanghyang Taya Wisesa, bantulah hamba melakukan peruwatan terhadap segala…)
[14a] nuûà, lukat murub bhaþara brahmà manglêbur, sakwehing papà patakà, papaning papà, papaning angucap, halà glêh bêngkak, edan, buyan sangar, tirtha putih mijil saking tanana, tigà linggà mukûah, yen ana banyu ragha manglukat, yen ana malaning ragà banyu panglukat, lukat ilaning kalaraning karogan, kahipen alà dening bayu úabda idêp, gangganing tirtà nikang pinujàkên tirthà, puróà hning tan patalêtêh awak ûarirane syanu, keðêp siddi mantranku, úa, toya saha ngajum sêkar" (…dosa manusia. Wahai Bhatara Brahma, bantulah hamba meruwat segala penderitaan dan segala penyakit, semoga segala penyakit dapat disembuhkan oleh kekuatan mantraku). Ada lagi mantra peruwatan, yaitu: "O÷ ganggà saking tanana, mlêtuk muñcar saking prêtiwi, anglêburanà sarwwà patakà, sarwwa kleûà, wastu hilang, mukûah, de bhaþa- (Ya Dewa Sungai yang gaib, semoga ada air suci muncul dari tanah untuk meruwat segala noda dan dosa. Semoga dosa-dosa hilang…)
[14b] ra ganggà, mwah den bhaþari ganggi, smurup maring tanana, O÷ sidhi rastu, O÷, Ang Ung, Mang ni sarwwa wighna, sarwwa kleûà, sumurup maring sunya tayà, maring sukûma tayà tka sih siddi rastu, O÷ úri ya namà, suddàma ya nama, supakaning ulun, anamah suddà sarwa kleûanya, ya namah, sumurup maring tanana, ya namah sumurup kità maring toya agung, tka ilang O÷ nirmalà ya namah". Sarananya adalah air tawar diwadahi tempayan, bunga 11 jenis, sesajennya terdiri atas daksina lengkap, uang 2500. Obat sakit kusta, apabila tumbuh di satu tempat, bersihkan dengan buah belimbing besi dan garam sampai bersih. Apabila telah keluar air, lalu disembur dengan buah pinang, bawang putih, dan jangu. Penyakit kusta itu akan sembuh. Mantranya: "O÷
[15a] kusta tiih kusta pêhêt, kusta yuyu, kusta lumbà, sawaróaning kustà, wruh aku kamulan sangkannya, aja ta ngko amanganà maring kulit, ri daging ri gêtihe si anu, yan kita harêp amanganà, pucacikal, dharingo, jasun pêtak papanganantà, sakit ika warónanmu, ri brahma ri wiûóu ri iúwara, lunga kita maring sunya, rêp tangkon kung, siddi mandhi mantranku". Obat untuk minum, sarananya adalah kulit pohon belimbing besi, garam yodium, bawang bakar, adas, dilumatkan sampai lembut, diisi air kelapa kopior, lalu diminum. Mantranya: "O÷ brahmà wiûóu iúwarà, amarahakên sakwehning kuûþà, waras, o÷ waras". Obat berbagai penyakit kusta yang tumbuh pada satu tempat, dua tempat, atau di tiga tempat. Caranya gosoklah terlebih dahulu dengan
[15b] daun alang-alang segar sampai keluar air, lalu diurap dengan serbuk kapur, diisi cuka, kemudian siapkan ramuan obat dari bawang putih tunggal 3 biji, jangu, cuka, dilumatkan sampai lembut, lalu dipakai mengurap kusta itu. Mantranya: "O÷ indah ta kita sanghyang kuûþa, sakwehing kuûþà ilà, kuûþà lumbà, kuûþà yuyu, kuûþà pahit, waras deni daringo, jasun, lawani wrak, waras, waras, waras". Obat minum, sarananya adalah kulit pohon pule, kulit pohon intaran, kulit pohon kanigara, kulit pohon cempaka, kulit pohon malela, diramu dengan kemenyan, lungid, majakane, isin rong wayah, ditumbuk sampai lembut, digoreng dengan wajan, setelah matang, dipakai obat gosok. Mantranya: "O÷ Sa Ba Ta A I, Na, Ma, Úi, Wa, Ya, Ang, Ung, Mang. O÷ Sa Ba Ta A I, Na, Ma, Úi, Wa, Ya,
[16a] Ang, Ung, Mang, O÷, Bang, Yang". Obat sakit kusta, sarananya adalah kulit pohon pulet nara dicampur dengan kapur, dipakai menggosok kusta tersebut, setelah dibersihkan terlebih dahulu dengan buah belimbing besi dan garam, sampai keluar darah. Mantranya: "O÷ wighnà mastu munggwing sarirà, têka mukûah, têka mukûah, têka mukûah, siddi keðêp mantranku". Obat sakit kusta, sarananya adalah daun sidawayah 21 lembar, daun ancak, daun kaliapuh, daun kedondong, daun basa-basa, masing-masing 21 lembar, buah pala, dilumatkan, lalu dipakai menggosok kusta itu setelah dibersihkan terlebih dahulu dengan alang-alang sampai keluar air. Mantranya: "O÷ awighnamastu munggwing awak úarirane si anu, sanghyang mukûà wiúeûà anambani, O÷
[16b] siddi keðêp mantranku". Obat sakit ila bintang, sarananya adalah daun kabokpasang, daun jeruk rendetan, gamongan, kunir, arak prahu, diramu untuk bedak. Obat sakit ila, sarananya adalah akar bama bang, air beras, jeruk nipis, diramu untuk diminum. Obat sakit ila, sarananya adalah tawas, laos, jeruk nipis, dilumatkan, dicampur dengan arak untuk obat oles. Obat sakit ila berwarna putih, dinamakan sakit ila lungsir, sarananya adalah air jeruk nipis untuk dipakai menggosok. Obat sakit ila brahma, sarananya adalah belerang dan arak diramu untuk obat gosok. Obat sakit ila berwarna kuning, sarananya adalah hatal, caruban, dan arak diramu untuk obat gosok. Obat sakit ila pujut, kejang tangan dan kaki, sarananya adalah ligundi cemeng dan arak diramu untuk obat gosok. Obat sakit kusta babi,
[17a] kusta pari, sarananya adalah jelawe, kulabet, dilumatkan untuk bedak. Obat segala jenis sakit ila, sarananya adalah jeruk purut (buah dan daunnya), ketan merah, ketan hitam, arak, dilumatkan di atas tempat yang diberi gambaran Sanghyang Taya. Obat tetes hidung untuk semua jenis sakit ila, sarananya adalah bunga cengkeh, arak, majakane, majakeling, darah badak, klemba kasturi, belerang merah, air tawar, kapur barus, jeruk nipis, jeruk purut. Obat semua jenis penyakit ila, sarananya adalah sigugu cemeng, laos kapur, bama bang, cabe keriting, tawas, bawang putih, jangu, dan cuka tahun. Obat sakit ila, sarananya adalah jeruk limau 15 biji, serpihan besi, serpihan tembaga, bintang buah, bawang putih, jangu, dan cuka diramu untuk obat gosok. Obat sakit ila brahma, sarananya adalah akar kasimbukan, akar rumput blulang, akar terung kanji,
[17b] akar cabe, cabe keriting, sintok, masui, bunga cengkeh, buah pala, sidawayah, isin rong. Apabila sakit ila tampak berbintik-bintik tebal dan bertepi, itu dinamakan sakit ila gudug. Apabila sakit ila mengelupas, dan muncul berhimpitan, dinamakan sakit ila nanipi. Obat sakit ila gudug, sarananya adalah buah kepah dibakar, diambil abunya diramu dengan geluga, belerang merah, belerang kuning, belerang biru, diisi minyak kelapa kopior, diendapkan, dipakai obat gosok. Sarana bedaknya terdiri atas akar, kulit, dan daun pohon tingulun, daun kaliasem, kasturi, majakane, majakeling, tulang trenggiling, tulang kukang, mrada, daun katuk cina, jeruk purut,
[18a] termasuk daun dan akarnya, jeruk nipis, jahe pahit, isin rong lengkap, air brandi. Jika menghendaki ramuan tidak begitu keras, perlu dipanaskan sedikit. Obat sakit ila nanipi, sarana obatnya sama dengan di atas ditambah dengan buah peron. Untuk rokok, sarananya adalah candu, tembakau halus, geluga, biji terung bola yang sudah kering, kulit pohon asam, dibungkus dengan daun jagung. Obat sakit bisul berdarah, sarananya adalah akar bama bang, tawas, isin rong, cabe jawa, dicampur cuka.

No comments:

Post a Comment